Γ.Παυλόπουλος, Οικονομολόγος , εργαζόμενος στον Τραπεζικό τομέα.

Αν ακολουθήσουμε το επίσημο αφήγημα των δυτικών κυβερνήσεων και μέσων ενημέρωσης, στην Ουκρανία αντιπαρατίθενται οι αξίες της ελευθερίας και του διεθνούς δικαίου απέναντι σε έναν εκπρόσωπο των αυταρχικών καθεστώτων, όπως ο Πούτιν, που εκφράζει έναν βίαιο «αναθεωρητισμό» με την καταπάτηση του διεθνούς δικαίου που αφορά την ανεξαρτησία των κρατών. Αν παρακολουθήσουμε τα επιχειρήματα της Ρωσίας, η Ουκρανία είναι μια «τεχνητή» χώρα που χρησιμοποιείται από ΝΑΤΟ , ΗΠΑ και ΕΕγια να απειλεί την Ρωσία. Από την μεριά τους θεωρούν ότι παραβιάζεται επίσης το διεθνές δίκαιο με την καταπίεση των Ρωσόφωνων οπότε δικαιολογείται η επέμβαση. Το ενδιαφέρον είναι ότι η πλειοψηφία του Ελληνικούλαού αρνείται προς το παρόν να συνταχθείκαι με τα 2 παραπάνω αφηγήματα. Όμως αν δεν υπάρχει μια σαφής ανάλυση που βρισκόμαστε, ποιο είναι το κυρίαρχο και ποιες οι στρατηγικές που ανοίγονται με αφορμή το Ουκρανικό, είτε δεν θα δοθεί απάντηση είτε ο κόσμος θα παρασυρθεί από την επίσημη προπαγάνδα.

Στην πραγματικότητα η Ουκρανία ήταν ένα πιόνι με μεγάλη σημασία για τις ΗΠΑ , για τις χώρες τηςΕΕ αλλά και της Ρωσίας. Την κατάσταση όξυναν οι ΗΠΑ και η Ρωσία , προκειμένου να κερδίσουν το μεγάλο παιγνίδι όπως το αντιλαμβάνονται. Διακηρυγμένη από τα πλέον επίσημα χείλη των ΗΠΑ είναι η αναγόρευση της Κίνας και των συμμάχων της όπως η Ρωσία σε νούμερο ένα εχθρό τους, διακηρυγμένη και η πρόθεση τους να δημιουργήσουν μια ευρύτερη συμμαχία για τον σκοπό αυτό.Προς αποφυγή παρεξήγησηςτο παραπάνω δεν σημαίνει ότι η Ρωσία είναι η «αμυνόμενη», αλλά αντίθετα αυτή που εκτίμησε ότι η σημερινή συγκυρία ήταν κατάλληλη για να κλιμακώσει με επιθετική ενέργεια. Όμως αυτό που πρέπει να εξεταστεί είναι γιατί ηγετικοί κύκλοι είτε στο λεγόμενο δυτικό στρατόπεδο είτε στη Ρωσία επιλέγουν αυτή την πόλωση. Καπιταλιστικές χώρες είναι όλες , δεν υπάρχει το ιδεολογικοπολιτικό αίτιο της σύγκρουσης όπως παλιά. Ανακύπτουν εύλογα ερωτήματα. Οι ΗΠΑ σαν ηγέτιδα καπιταλιστική χώρα δεν υπολογίζει ότι η πόλωση σε μια άσχημη οικονομική συγκυρία, με καταχρεωμένες χώρεςθα επιδεινώσει τα πράγματα; Δεν έχει αναγορεύσει την Κίνα σαν βασικό εχθρό; Από την άλλη μεριά, γιατί η Ρωσία προχωρά σε καθαρά επιθετική κίνηση αν και ξέρει ότι θα έχει σημαντικό οικονομικό κόστος; Είναι τόσο σημαντικό τα θέμα ασφάλειας; Η κατάσταση εκφράζειιμπεριαλιστικούς ανταγωνισμούς, αλλά αυτοί πάντα υπήρχαν. Το θέμα είναι γιατί τώρα οξύνονται.

Κομβικό ρόλο στην ερμηνεία των ιμπεριαλιστικών ανταγωνισμών έχει η οικονομία και η προσπάθεια από το Κεφάλαιο να ανακάμψει η κερδοφορία του μέσα από το εξωτερικό εμπόριο (οι άλλες δυο μορφές είναι η τεχνολογική πρόοδος και η αύξηση της εκμετάλλευσης της εργασίας). Είναι η χαμηλή κερδοφορία του Κεφαλαίου που παρατηρούμε όλο το διάστημαμετά την κρίσητου2008 που αναγορεύει σε καθοριστικό παράγονταείτε την εξαγωγή Κεφαλαίων είτε την άνιση ανταλλαγή μέσω εμπορευμάτων. Ο Λένιν τον προηγούμενο αιώνα στην εξέταση του ιμπεριαλισμού είχε καταδείξει γιατί η εξαγωγή Κεφαλαίων από τις ανεπτυγμένες χώρες για να αναστρέψουν την πτώση της κερδοφορίαςτου Κεφαλαίου καθώς και η συνακόλουθηδημιουργία σφαιρών επιρροής, αποτελούσε την κύρια αιτία που οδήγησε στο ξέσπασμα του Α’ παγκόσμιου πολέμου.Φυσικά από την εποχή του Λένιν υπάρχουν σημαντικές αλλαγές. Πχ μεγαλύτερη αλληλεξάρτηση στη Διεθνή Οικονομία, η προσέγγιση ότι μετά τον Β παγκόσμιο πόλεμο είναι η εξαγωγή προϊόντων και όχι Κεφαλαίων ο κύριος τρόπος των ανεπτυγμένων χωρών για οικονομική επέκταση σύμφωνα με τον μαρξιστή οικονομολόγο Μαντελκλπ.

Στα παραπάνω πλαίσια θέλει εξέταση για τις υπό διαμόρφωση στρατηγικές για την ανάκαμψη της κερδοφορίας του Κεφαλαίου, καθώς και για τις τεράστιες ποσότητες πλασματικού χρήματος που έχει διογκωθεί και πιέζει για τρόπους παραγωγικής τοποθέτησης. Γίνεται όλο και πιο φανερή η νέα στρατηγικήτων ΗΠΑ για όξυνση των ιμπεριαλιστικών ανταγωνισμών για την αντιμετώπισητης Κίνας η οποία εφαρμόζοντας ένα συνεκτικό σχέδιο οικονομικής επέκτασης τόσο μέσω εξαγωγής εμπορευμάτων όσο και μέσω εξαγωγής Κεφαλαίων (belt and road initiative, κλπ.) αμφισβητεί την ηγεμονία τους. Οι δεκαετίες του 1990 και 2000 που οι κυρίαρχες δυτικές δυνάμεις μπορούσαν να επιβάλλουν πλήρως την πολιτική και οικονομική ηγεμονία έχει παρέλθει προ πολλού. Η αντίληψη ότι οι δυτικές πολυεθνικές σε ένα περιβάλλον διεθνοποίησης και ελεύθερου ανταγωνισμού είναι ο τρόπος για την δυτική κυριαρχία λειτούργησε τελικά σε αντίθετη κατεύθυνση. Αρκεί να αναλογιστεί κάποιος αν πριν την κρίση του 2007-8, θα έκανε περιοδεία ο πρόεδρος των ΗΠΑ ζητώντας να μην υιοθετούν κινέζικο 5G.Το δε μοντέλο της ΕΕ (αρχικά ΕΟΚ) , που ας μην ξεχνάμεδημιουργήθηκε τόσο σαν απάντηση στο μπλοκ του λεγόμενου υπαρκτού σοσιαλισμού , όσο και λόγω της πτώσης των παραδοσιακών ευρωπαϊκών αποικιοκρατικών δυνάμεων (παγκόσμιοι πόλεμοι, απώλεια αποικιών), τα τελευταία χρόνια εμφανίζει προβλήματα. Χαρακτηριστικά έχουμε όλη την προηγούμενη δεκαετία ασθενικούς ρυθμούς αύξησης του ΑΕΠ και συγχρόνως υποχώρηση της βαρύτητας της Ευρώπης στην παγκόσμια οικονομία. Εν αντιθέσει με την περίοδο 1950-2008 που οι αστικές τάξεις των μεγαλύτερων χωρών της Ευρώπης μπορούσαν να χρησιμοποιήσουν την Ε.Ε σαν τον χώρο προώθησης των συμφερόντων τους, καθώς και ένα μοντέλο που βασιζόταν κυρίως στην οικονομία για την επέκταση στον διεθνή ανταγωνισμό, τα τελευταία χρόνια αυτό δεν λειτουργεί αποτελεσματικά. Χαρακτηριστικό το παράδειγμα της Βρετανίας η όποια αποχώρησε όταν θεώρησε ότι η αστική της τάξη δεν έχει τα οφέλη που απολάμβανε μέχρι τότε από την Ε.Ε.

Η Ουκρανία πάντα ήταν μια σημαντική χώρα στα πλαίσια των ιμπεριαλιστικών ανταγωνισμών. Μπορεί να έχει το χαμηλότερο κατά κεφαλή εισόδημα στην Ευρώπη μαζί με τη Μολδαβία, είναι όμως μια μεγάλη και πλούσια χώρα. Έχει μεγάλες δυνατότητες στην αγροτική παραγωγή (μεγάλη και εύφορη γη), σημαντικές πρώτες ύλες, σημαντική παρουσία σε βιομηχανικούς τομείς από την εποχή της Σοβιετικής Ένωσης όπως μεταλλουργία , κινητήρες, κλπ, καθώς και ένα εκπαιδευμένο και φθηνό εργατικό δυναμικό. Στην αρχή η Δύση την αντιμετώπιζε σαν χώρα από την οποία αντλούσε τρόφιμα, πρώτες ύλες και ημιεπεξεργασμένα προϊόντα, αλλά ήταν λιγότερο σημαντική σε σχέση με τις εμπορικές σχέσεις που είχε με την Ρωσία. Μετά την οικονομική κρίση του 2008-10 παρατηρούμε μια αλλαγή της στάσης των δυτικών χωρών με μεγαλύτερη παρέμβαση στην Ουκρανία όπως φάνηκε και με τα γεγονότα πριν και μετά το Μεινταν το 2014. Η Ουκρανία σαν χώρος εξαγωγής κεφαλαίων (που συνεπάγεται και ένταξη στην σφαίρα επιρροής) αποκτά μεγαλύτερη σημασία. Πλέον η Ουκρανία δεν είναι ένας εμπορικός εταίρος λιγότερο σημαντικός από την Ρωσία, αλλά και μια ευκαιρία. Σημαντικές επενδύσεις δυτικών χωρών πραγματοποιούνταν στην Ουκρανία από τον τραπεζικό τομέα μέχρι τη βαριά βιομηχανία. Η ιδία η αστική τάξη της Ουκρανίας, που ουσιαστικά εκπροσωπούνταν από μια κλεπτοκρατική ολιγαρχική ελίτ που πριν συνεργαζόταν με την Ρωσία, τα τελευταία χρόνια έκανε στροφή δυτικά. Είναι χαρακτηριστικό ότι ένα απ τα βασικά κόμματα που υποστηρίζουν τον Ζελένσκι είναι τοUDARτου Β. Κλιτσκο (δήμαρχος Κιέβου) ο οποίος έχει πολιτογραφηθεί Γερμανός και το κόμμα του είναι προέκταση ουσιαστικά των Χριστιανοδημοκρατών. Χαρακτηριστική και η πρόσφατη συμφωνία του Ζελένσκι για συνεργασία με αμερικανικές εταιρίες αντί ρωσικών για την προμήθεια κα λειτουργία των πυρηνικών σταθμών της Ουκρανίας. Χαρακτηριστικό ότι η χώρα ανήκε στο κινεζικόbelt&road, αλλά ασκούνται πιέσεις να πάρει αποστάσεις. Η Ουκρανία, ένας από τους σημαντικότερους εταίρους της Ρωσίας, και ως προνομιακός χώρος επέκτασης της χανόταν, οπότε αυξανόταν το δέλεαρ για τμήματα της Ρωσικής αστικής τάξης να κινηθεί επιθετικά για να μην την απολέσει. Από αυτή την άποψη δεν είναι μόνο το αυτοκρατορικό όραμα του «τσάρου Πούτιν» αλλά και τμημάτων της Ρωσικής αστικής τάξης που όξυναν την κατάσταση όσο και αν πολλοί Ρώσοι ολιγάρχες έχουν συμφέροντα με την Δύση. Είναι ακριβώς όλο το παραπάνω πλαίσιο που εντάσσει τον πόλεμο στην Ουκρανία σε εκδήλωση των ιμπεριαλιστικών ανταγωνισμών και όχι μόνο σαν μια αντιπαράθεση του Ουκρανικού με τον Ρωσικό εθνικισμό. Επειδή δε το παιγνίδι είναι πιο σύνθετο, οι σχηματοποιημένες προβλέψεις για «νέο ψυχρό πόλεμο» , διπολισμόΑνατολής – Δύσης, αναλύσεις που στηρίζονται σε θεωρίες γεωπολιτικής, κλπ., πρέπει να αντιμετωπίζονται με μεγαλύτερη επιφύλαξη.

Ο πόλεμος στην Ουκρανία δεν αποτελεί την αιτία για την αλλαγή στην παγκόσμια σκακιέρα , αλλά την αφορμή για να προωθηθούν πιο επιθετικά ήδη διαμορφωμένες στρατηγικές. Βραχυπρόθεσμα οι ΗΠΑ φαίνονται οι κερδισμένες από τις εξελίξεις, και χαμένες η Ευρώπη και η Ρωσία.Οι ΗΠΑ , οι οποίες μαζί με την Βρετανία ήταν από τις δυνάμεις που εξώθησαν την κατάσταση στην Ουκρανία, κερδίζουν γιατί ένας εμπορικός τους ανταγωνιστής όπως η ΕΕ υποβαθμίζεται και μπαίνει υπό την ηγεμονία τους. Αποκτούν προνομιακές σχέσεις σε χώρες της Ανατολικής Ευρώπης που η ΕΕ (κυρίως η Γερμανία) προσπαθούσε ναεντάξει στην επιρροή της. Συγχρόνωςεμφανίζονται σαν οι εκπρόσωποι μιας ευρύτερης παγκόσμιας συμμαχίας και στριμώχνουν έναν αντίπαλο τους στην παγκόσμια σκακιέραόπως η Ρωσία. Φυσικά η Ε.Ε (και κυρίως η Γερμανία) προσπάθησαν να αποτρέψουν την όξυνση γιατί καταλάβαιναν ότι θα πληρώσουν το μάρμαρο. Την ίδια ώρα όμως ήταν υπαρκτές εντός Ε.Ε και οι στρατηγικές για επιθετικότερη επέκταση σε σχέση με το παραδοσιακό μεταπολεμικό ευρωπαϊκό μοντέλο που πλέον εμφάνιζε δυσλειτουργίες. Όσοι δε αναπαράγουν τις απόψεις για «Ευρώπη που ξύπνησε» , για ενιαία Ευρωπαϊκή πολιτική (αν αυτό επιτευχθεί που είναι δύσκολο) τότε αυτή η «νέα Ευρώπη» δεν θα έχει καμία σχέση με την Ευρώπη που ξέραμε τα τελευταία 30 χρόνια. Αν βραχυπρόθεσμα αυτό που φαίνεται να αναδύεται είναι αυτό που σχηματικάαποκαλείται «νέος ψυχρός πόλεμος», δεν είναι καθόλου βέβαιο ότι θα εξελιχθεί σύμφωνα με το παρελθόν όπου υπήρχε η σύμπνοια των καπιταλιστικών χωρών ενάντια στο αντίπαλο στρατόπεδο.ΟιΗΠΑ βραχυπρόθεσμακερδίζουν αλλά μεσοπρόθεσμαεπωφελείται και ο υπ’ αριθμόν ένα ανταγωνιστής τους, η Κίνα. Τέλος ας μην ξεχνάμε ότι η ηγεμονία δεν υπάρχει λόγω της μεγαλύτερης οικονομικής ισχύος, αλλά γιατί συγχρόνως προωθείται ένα μοντέλο αποτελεσματικής συσσώρευσης του Κεφαλαίου.

Ανεξάρτητα από το πώς θα λήξει το θέμα στην Ουκρανία, ο γεωγραφικός και ο πολιτικός χώρος που σηματοδοτούσε η Ευρώπη θα αλλάξει. Από ό,τι φαίνεται οι κυρίαρχες ευρωπαϊκές αστικέςτάξεις για τους δικούς λόγους η κάθε μια και πάρα την αρχική ταλάντευση, φαίνεται να αποδέχονται αυτή την αλλαγήΑυτό σημαίνει την επικράτηση μιας ακόμα πιο αντιδραστικής πολιτικής ατζέντας. Το οικονομικό πλήγμα που δέχονται σε μικρότερο ή μεγαλύτερο βαθμό οι ευρωπαϊκές χώρες θα μεταφραστεί και σε πολιτικές λιτότητας. Στροφή των μεγάλων ευρωπαϊκών χωρών προς όψεις του αποικιακού τους παρελθόντος , με το οποίο πάντα διατηρούσαν μια σχέση. Ακόμα μεγαλύτερη υποχώρηση του κοινωνικού κράτους , λόγω αύξησης των αμυντικών δαπανών . Αναπροσαρμογή του σχεδίουότι οι πράσινες μπίζνες θα είναι η κύρια μορφή μέσω των οποίων θα επιτυγχάνεται προστασία του περιβάλλοντος , τεχνολογικό πλεονέκτημα και «παραγωγική» τοποθέτηση πλεονασματικών κεφαλαίων.Φυσικά δε στο τέλος όλες αυτές οι ενέργειες αυξάνουν και την πιθανότητα στρατιωτικών εμπλοκών.

Όλα τα παραπάνω δεν σημαίνουν ότι η Ρωσία είναι η αμυνόμενη, αντίθετα ιμπεριαλιστική δύναμη είναι που επιχειρεί να καλύψει το μειονέκτημα στο οικονομικό πεδίο με το στρατιωτικό όπου έχειπλεονέκτημα. Όμως ας μην υπάρχουν αυταπάτες για τις πραγματικές αιτίες της πρόσφατης κρίσης στην Ουκρανία. Είναι υποκρισία να επικαλείται η Δύση την παραβίαση του διεθνούς δικαίου που το έχει κάνει κουρελόχαρτο επανειλημμένα κουρελόχαρτο όπως στην Κύπρο, στην Γιουγκοσλαβία στο Ιράκ, στην Υεμένη, κλπ. Δεν μπορούν οι συνεργάτες κάθε αυταρχικού καθεστώτος να μεταμφιέζονται σε προστάτες του δήθεν «ελευθέρου κόσμου» αναβιώνοντας μάλιστα μια ψυχροπολεμική διάλεκτο. Αντίθετα μάλλον παρατηρείται μια τάση υιοθέτησης όψεων του Κινεζικού μοντέλου και των λεγόμενων «αναθεωρητικών» δυνάμεων που δείχνει μια μεγαλύτερη αποτελεσματικότητα σε οικονομικό πεδίο.Από την άλλη πλευρά παρά την ύπαρξη ναζιστικών ομάδων εντός της Ουκρανίας είναι έωλη ηεπίκληση της «αποναζιστικοποίσης» από τον Πούτιν που ενισχύει τα τελευταία χρόνιακάθε ακροδεξιό κόμμα και φασιστική οργάνωση της Ευρώπης. Είναι αντιφατική η προσέγγιση της προστασίας των Ρωσόφωνων της Ουκρανίας όταν στις κεντροασιατικές δημοκρατίες ακολουθείται άλλο μοντέλο. Πάμπολλα τα παραδείγματα διγλωσσίας και από τις 2 μεριές, από τον χειρισμό των ΜΜΕ, τον αποκλεισμό της διαφορετικής άποψης, την αντιμετώπιση του προσφυγικού, κλπ.

Ερχόμενοι στα δικά μας, το επίσημο ελληνικό πολιτικό σύστημα στο Ουκρανικό εκδηλώνει όλα τα χαρακτηριστικά της υποτέλειας και του πολιτικού αταβισμού που έχουμε βιώσει από τα χρόνια των Μνημονίων.Η κυβέρνηση για να δικαιολογήσει την πλήρη συνταύτιση με ΗΠΑ και Ε.Ε αναπαράγει το έωλο επιχείρημα ότι η εναντίωση στον «επιθετικό αναθεωρητισμό» του Πούτιν διασφαλίζει τα συμφέροντα της χώρας γιατί με αυτόν τρόπο εκτίθεται ο επίσης «αναθεωρητής»Ερντογάν.Μόνο αφελής μπορεί να πιστέψει ότιοι μεγάλες δυνάμεις λειτουργούν στην βάση γενικών αρχών , ότι δεν ερμηνεύουν το διεθνές δίκαιο α λα καρτ, και ότι θα πιέσουν τον Ερντογάν στο Κυπριακό ή στο Αιγαίο, όταν άλλη είναι η βασική τους προτεραιότητα. Αν η φαιδρήπλευρά της αταβιστικής πολιτικής είναι η απόφαση για αποκλεισμό των Μπολσοϊ , υπάρχουν πολύ σοβαρέςκαι επικίνδυνες πλευρές. Δεν είναι μόνο ότιη Ελλάδα στέλνει όπλατην ιδία στιγμή που η κυβέρνησηδήθεν κόπτεται για τους 150.000 ομογενείς της Ουκρανίας. Πιο σοβαρό είναι η πιθανότητα ότι στην υπό διαμόρφωση στρατηγική της ΕΕ η χώρα όχι μόνο δεν θα ωφεληθεί οικονομικά αλλά και θα γίνει ο χρήσιμος ηλίθιος προσφέροντας τον μόνο τομέα που έχει σχετικό βάρος, τον στρατιωτικό, γεγονός που εγκυμονεί πολεμικές εμπλοκές.

Η στοίχιση με την Ε.Ε και ΗΠΑ δεν είναι μόνο χαρακτηριστικό της κυβέρνησης αλλά και της σοσιαλδημοκρατίας (ΚΙΝΑΛ, ΣΥΡΙΖΑ), παρά τις επιμέρους διαφωνίες. Πρόκειται για μια ακόμα συντηρητική μετατόπιση για την σοσιαλδημοκρατία και τους συμμάχους της που παρατηρείται σε ευρωπαϊκό επίπεδο, Η υιοθέτηση μεγάλων εξοπλιστικών προγραμμάτων , η στάσητης εκπροσώπου των Πρασίνων στην Γερμανία που συντάσσεται με τις πιο επιθετικές λογικές απεμπολώντας βασικές αρχές τους(όπλα σε εμπόλεμους, ατομική ενέργεια, κλπ) είναι ενδεικτική αυτής της τάσης . Η δε επίκληση από τον ΣΥΡΙΖΑ για «περισσότερη Ευρώπη» δεν δείχνει μόνο λογική συμβιβασμού αλλά και επίκληση μιας προοπτικής που στην πραγματικότητα αλλάζει σε ακόμη πιο συντηρητική κατεύθυνση .

Αν το εξετάσουμε ιστορικά η όξυνση των ιμπεριαλιστικών ανταγωνισμών ακολουθείται από σημαντικές πολιτικές αλλαγές. Η συνταύτιση της σοσιαλδημοκρατίας με τις ιμπεριαλιστικές στρατηγικές οδήγησε σεσημαντικές τομές στο αριστερό κίνημα. Ο συνδυασμός του φιλειρηνικού κινήματος και η εναντίωση στους ιμπεριαλιστικούς ανταγωνισμούς είναι βασική προϋπόθεση της Αριστεράς σήμερα. Συγχρόνως είναι αναγκαία η αποστοίχιση από λογικές της «ανάθεσης» και του «λιγότερουκακού», που στο συγκεκριμένο θέμαεκφράζονται σε αντιλήψεις είτε «κάποιος να δώσει ένα μάθημα στο ΝΑΤΟ αφού δε μπορούμε εμείς» είτε «αντιπολεμικό συνεπάγεται αντιρωσικό». Αποτελεί πρόβλημα ότι στην Δύση είναι περιορισμένες οι φωνές που καταγγέλλουν τους ιμπεριαλιστικούς ανταγωνισμούς , όπως και η στάση στην Ρωσία του ΚΚΡΟ που συντάσσεται με την κυβέρνηση (αν και υπάρχουν πρωτοβουλίες για συντονισμό αριστερών δυνάμεων), όμως η δυνατότητα να τροποποιηθούν οι συσχετισμοί είναι μεγάλη. Συγχρόνως πρέπεινα αναδειχθεί ότι οι πολιτικές που εφαρμόζονται με αφορμή την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία , δεν ενέχουν μόνο τον κίνδυνο του πολέμου αλλά και εφαρμογή ακόμη πιο αντιλαϊκών πολιτικών στην καθημερινότητα. Ας μην συσκοτίζουν οι καπνοί του πολέμου την πραγματικότητα. Μέχρι πριν λίγα χρόνια στην Ουκρανία αυτοί που σήμερα ανταλλάσουν σφαίρες ζούσαν ειρηνικά, παντρευόντουσαν άσχετα αν ήταν Ρώσοι, Κοζάκοι, Ουκρανοί , Τάταροι. Ήταν η Ουκρανία (όπως και η Γιουγκοσλαβία παλιότερα) το έθνος που δημιουργήθηκε από τον σοσιαλισμό , άσχετα αν ο γελοίος σημερινός πρόεδρος της πέρασε νόμο που θεωρεί την περίοδο της Σοβιετικής Ένωσης σαν κατοχή! Ας μην υπάρχουν αυταπάτες. Σοσιαλισμός η βαρβαρότητα.